پت اسکن مغز (Brain Positron Emission Tomography) یک روش تصویربرداری پیشرفته است که به پزشکان کمک می‌کند عملکرد مغز شما را ببینند. این اسکن تصاویری از فعالیت مغز را پس از جذب ردیاب های رادیواکتیو به جریان خون، ثبت می‌کند. این ردیاب‌ها معمولا به مولکول‌هایی مانند گلوکز (قند) متصل هستند که سوخت اصلی مغز است.
قسمت‌های فعال مغز، گلوکز را با سرعت بیشتری نسبت به قسمت‌های غیرفعال مصرف می‌کنند. با برجسته شدن این فعالیت در پت اسکن، پزشکان می‌توانند نحوه کارکرد مغز را ببینند و هرگونه ناهنجاری را تشخیص دهند. این روش معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود و بعد از اسکن می‌توانید به فعالیت‌های روزانه‌تان بازگردید.
چرا پت اسکن مغز انجام می‌شود؟
پت اسکن مغز یک روش تصویربرداری پیشرفته است که اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، شکل و عملکرد مغز ارائه می‌دهد. برخلاف سایر اسکن‌ها، پت نه تنها ساختار مغز، بلکه نحوه‌ی عملکرد آن را نیز نشان می‌دهد. به کمک این ویژگی پزشکان می‌توانند:
- به دنبال تومور مغزی بگردند.
- بررسی کنند که آیا تومور گسترش یافته است یا خیر؟
- انواع مختلف زوال عقل مانند آلزایمر را تشخیص دهند.
- بیماری پارکینسون را از سایر بیماری‌ها افتراق دهند.
- برای جراحی صرع برنامه‌ریزی کنند.
اگر تحت درمان اختلالات مغزی هستید، پزشک ممکن است به طور منظم برای شما پت اسکن تجویز نماید تا پیشرفت درمان را پیگیری کند.
فرایند انجام آن چگونه است؟
آمادگی برای پت اسکن مغز
پزشک دستورالعمل‌های دقیقی به شما خواهد داد، اما نکات کلی برای آمادگی عبارتند از:
- داروهای مصرفی: پزشک باید از تمامی داروهای مصرفی شما، اعم از تجویزی، بدون نسخه و مکمل‌ها، مطلع باشد.
- ناشتا بودن: ممکن است لازم باشد تا هشت ساعت قبل از اسکن چیزی نخورید، اما نوشیدن آب اشکالی ندارد.
- بارداری: در صورت بارداری یا احتمال بارداری، انجام پت اسکن محدودیت‌هایی دارد.
- شرایط پزشکی خاص: برخی بیماری‌ها مانند دیابت نیاز به مراقبت‌های ویژه قبل از اسکن دارند.
- پوشیدن گان و برداشتن زیورآلات: هنگام انجام اسکن، نیاز است لباس راحتی بپوشید و تمام زیورآلات خود را بردارید.
- برنامه‌ریزی روزانه: زمان انجام اسکن را در برنامه روزانه خود در نظر بگیرید.
نحوه انجام پت اسکن مغز
- قبل از شروع اسکن، شما در اتاق انتظار روی صندلی می نشینید و تکنسین یک سوزن کوچک (IV) به رگ دست شما وارد می کند. سپس یک ماده رنگی مخصوص حاوی ردیاب های رادیواکتیو از طریق این سوزن به رگ های شما تزریق می شود.
- مدتی طول می کشد تا این ردیاب ها در جریان خون به مغز شما برسند و جذب شوند، بنابراین معمولا حدود یک ساعت قبل از شروع اسکن منتظر می مانید.
- بعد از آن، نوبت به انجام اسکن می رسد. برای این کار روی یک تخت باریک که به دستگاه پت متصل است، شبیه یک حلقه بزرگ کاغذ توالت، دراز می کشید. این تخت به آرامی و بدون تکان خوردن برای انجام اسکن وارد دستگاه می شود.
- در طول اسکن باید کاملا بی حرکت بمانید. تکنسین به شما اطلاع خواهد داد که تا چه زمانی باید ثابت و بدون حرکت باشید.
- اسکن فعالیت مغز را در لحظه ثبت می کند. این فعالیت ها به صورت ویدیو یا تصاویر ثابت ضبط می شوند. ردیاب ها در نواحی با جریان خون بیشتر متمرکز می شوند.
- پس از ثبت تصاویر، از دستگاه خارج می شوید و عملیات اسکن به پایان می رسد.
بعد از پت اسکن مغز
نوشیدن مایعات فراوان بعد از اسکن به دفع ردیاب ها از بدن شما کمک می کند. به طور کلی، همه ردیاب ها ظرف دو روز از بدن شما خارج می شوند. مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد. همچنین بعد از اسکن می توانید به فعالیت های روزانه خود ادامه دهید. در همین حال، متخصصی که در خواندن تصاویر اسکن شده آموزش دیده است، تصاویر را تفسیر کرده و اطلاعات را با پزشک شما به اشتراک می گذارد. سپس پزشک در جلسه بعدی ویزیت نتایج را با شما در میان خواهد گذاشت.
تفسیر نتایج پت اسکن مغز
تصاویر پت اسکن مغز به صورت تصاویری رنگی از مغز، از آبی تیره تا قرمز تیره، نمایش داده می شوند. نواحی با فعالیت بیشتر مغز به رنگ های گرم تر مانند زرد و قرمز ظاهر می شوند. پزشک این اسکن ها را بررسی می کند تا هر گونه ناهنجاری را شناسایی کند.
به عنوان مثال، تومور مغزی در پت اسکن به صورت لکه های تیره تر ظاهر می شود. در افراد مبتلا به آلزایمر و سایر انواع زوال عقل، قسمت های بزرگتری از مغز به رنگ تیره تر دیده می شوند. در هر دو مورد، مناطق تیره نشان دهنده نواحی آسیب دیده مغز هستند.
پزشک بر اساس تصاویر اسکن نتایج را توضیح می دهد و اقدامات بعدی را جهت پیشگیری و یا درمان مشخص می کند.
خطرات پت اسکن مغز
اگرچه در اسکن از ردیاب های رادیواکتیو استفاده می شود، اما میزان اشعه مورد استفاده در آن حداقل است و بر فرآیندهای طبیعی بدن تأثیر نمی گذارد. با توجه به فواید قابل توجه نتایج، خطرات این آزمایش بسیار کم است. با این حال، اعتقاد بر این است که اشعه برای جنین مضر است، بنابراین زنان باردار، یا کسانی که احتمال بارداری می دهند و یا شیرده هستند، نباید تحت پت اسکن مغز یا هر نوع دیگری از پت اسکن قرار بگیرند. از دیگر خطرات این اسکن می توان به احساس ناخوشایندی برای افراد با کلاستروفوبیا (ترس از مکان های تنگ) و یا اضطراب در مورد سوزن اشاره کرد.
