در عمل نورومدولاسیون از دستگاه های تحریک کننده برای کنترل تشنج استفاده می شود. در این مطلب با ما همراه باشید تا بیشتر در این خصوص به آگاهی دست یابید.
تحریک عصب واگ (Vagus Nerve Stimulation)
جراحان از عصب واگ برای ارسال سیگنال به مغز به منظور توقف فعالیت الکتریکی که باعث تشنج در کودکان مبتلا به صرع و اختلالات تشنجی می شود، استفاده می کنند. عصب واگ از ساقه مغز به سمت پایین گردن و در ادامه به سمت قفسه سینه و شکم حرکت می کند. این عصب بر فعالیت بسیاری از اندام های بدن تاثیر می گذارد.
متخصصان در این روش، یک دستگاه تحریک کننده که به اندازه یک سکه یک دلاری است را در زیر پوست قسمت بالایی سینه کاشت می کنند. یک سیم اتصال به صورت زیر پوستی از محرک به الکترود متصل به عصب واگ می رسد که از طریق یک برش کوچک در گردن قابل دسترسی است.
پزشک پس از کاشت دستگاه محرک، آن را به گونه ای برنامه ریزی می کند که در یک فاصله زمانی متناوب، معمولاً هر 5 دقیقه یک بار به مدت 30 ثانیه، سیگنال های الکتریکی کوچکی را به عصب واگ و مغز برساند. سپس پزشک در طول ویزیت های بعدی، مجدداً این دستگاه را با در نظر گرفتن تحمل و پاسخ تشنجی کودک، تنظیم می کند.
معمولاً فردی که این وسیله محرک را دارد تا حد زیادی بر آن کنترل دارد. زیرا کودک آهنربایی را دریافت می کند که می تواند با کمک آن دستگاه را فعال کند. وقتی کودک یا مراقب او، آهنربا را روی دستگاه می کشد، دستگاه روشن می شود و سیگنال ارائه می دهد. در این صورت کودک یا سرپرست او می تواند در مواقعی که احساس می کند تنشج در حال آغاز شدن است (یا سرپرست او در حال مشاهده چنین رویدادی است)، با کمک این دستگاه، تشنج را متوقف کند.
روش کاشت دستگاه نسبتاً ساده است. حدود یک ساعت طول می کشد و نیاز به بیهوشی عمومی دارد. اکثر کودکان در همان روز عمل به خانه باز می گردند.
باتری دستگاه به طور متوسط حدود پنج سال دوام می آورد. اما برای تعویض آن به جراحی جزئی دیگری نیاز است. پزشکان مراکز درمانی آمریکا، پیشگام کاشت این دستگاه در زیر عضله سینه ای در قفسه سینه هستند؛ موضوعی که بیشتر از نظر زیبایی و ظاهر قضیه اهمیت دارد.
روش تحریک عصب واگ توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای استفاده در افرادی تائید شده که 12 سال یا بیشتر دارند و مبتلا به صرع کانونی هستند که به درمان ها پاسخ نداده اند. با این وجود از آنجایی که ثابت شده این دستگاه برای افراد کمتر از 12 سال و کسانی که سایر اختلالات تشنجی دارند نیز مفید است؛ پس می توان این عمل را بر روی آنها نیز انجام داد.
ضمناً این روش درمانی برای کودکان مبتلا به انواع صرع و اختلالات تشنجی که به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند، بسیار مناسب است. به علاوه این روش برای کودکان مبتلا به سندرم لاندو کلفنر نیز بسیار مناسب است. سایر سندرم های صرع مانند سندرم اوتاهارا، سندرم دراوت، سندرم آنجلمن، توبروز اسکلروزیس (Tuberous Sclerosis)، و سندرم لنوکس – گاستوت نیز به خوبی به روش درمانی تحریک عصب واگ پاسخ می دهند.
تحریک عصبی پاسخگو (Responsive Neurostimulation)
از طرف دیگر پزشکان می توانند برای درمان صرع از یک دستگاه هوشمند استفاده کنند و با تحریک عصبی پاسخگو، به مغز در مدیریت تشنج های کانونی کمک کنند. این روش درمانی غالباً متناسب با تعداد و الگوی تشنج ها انجام می شود.
وقتی داروهای ضد تشنج به تنهایی تشنج کانونی را کنترل نمی کنند، یا سایر روش های جراحی گزینه مناسبی برای کنترل بیمار نیستند؛ می توان از روش تحریک عصبی پاسخگو به عنوان یک گزینه درمانی مناسب استفاده کرد.
تحریک عصبی پاسخگو تعداد تشنج های افراد را کاهش می دهد و فواید آن به تدریج در طول زمان مشاهده می شود. در این صورت بیماران به عنوان بخشی از روند درمان، همچنان به مصرف داروهای ضد تشنج ادامه می دهند.
در این روش پزشکان با عمل جراحی یک دستگاه هوشمند کوچک که با باتری کار می کند و به دو الکترود متصل است را در جمجمه نزدیک ناحیه ای که تشنج شروع می شود، قرار می دهند.
این دستگاه فعالیت مغز را در یک ماه اول پس از کاشت ثبت می کند. سپس پزشکان از این اطلاعات برای برنامه ریزی دستگاه استفاده می کنند تا بتوانند فعالیت الکتریکی که می تواند منجر به تشنج شود را تشخیص دهند. این دستگاه بلافاصله با ارسال یک سیگنال الکتریکی به ناحیه ای از مغز که منشاء تشنج است، به تشنج های فرد پاسخ می دهد. این تحریک عصبی به نرمال شدن امواج مغزی کمک کرده و در نتیجه از تشنج جلوگیری می کند. دستگاه مذکور 24 ساعته فعال است و آماده پاسخگویی به تشنج های فرد می باشد.
در این صورت یک مانیتور ریموت در اختیار والدین کودک قرار می گیرد تا داده ها را از دستگاه فرزندشان جمع آوری کرده و به پایگاه داده ای که از راه دور قابل دسترسی است ارسال کنند. سپس پزشکان این اطلاعات را بررسی کرده و پاسخ دستگاه را در صورت نیاز تنظیم می کنند.
عمل کاشت این دستگاه ممکن است تا سه ساعت طول بکشد و نیاز به بیهوشی عمومی دارد. باتری دستگاه حدود 8 تا 11 سال دوام می آورد. برای تعویض دستگاه به یک عمل جراحی جزئی نیاز است.
تحریک عمقی مغز (Deep Brain Stimulation)
پزشکان برای تحریک عمقی مغز، یک دستگاه محرک عصبی متصل به یک الکترود کوچک را برای مدیریت تشنج های کانونی در مغز می کارند. این الکترود جریان های الکتریکی را مستقیماً از دستگاه به مغز می رساند تا سیگنال های مغز که باعث بروز تشنج می شوند را متوقف کند.
این روش درمانی ممکن است تعداد و شدت تشنج ها را کاهش دهد. معمولاً این روش زمانی توصیه می شود که داروهای ضد تشنج به تنهایی باعث بهبود تشنج فرد نمی شوند یا سایر انواع جراحی برای کنترل تشنج، گزینه مناسبی نیستند.
غالباً پزشک، دستگاه را در یک کلینیک به صورت سرپایی برنامه ریزی می کند. در اینجا انتقال جریان های الکتریکی از پیش تعیین شده است و به امواج الکتریکی مغز پاسخ نمی دهد.
پزشکان برای قرار دادن دستگاه و الکترود، دو عمل جراحی انجام می دهند.
- جراح در اولین عمل، الکترود که به یک سیم متصل است را در ناحیه ای از مغز که در آن تشنج رخ می دهد، قرار می دهد. جراح در این عمل، سیم را از زیر پوست سر، گردن و شانه عبور می دهد.
- جراحی دوم بعد از اینکه بیمار یک شب در بیمارستان ماند، انجام می شود. سپس جراح سیم را به یک بسته باتری کوچک متصل می کند که پیام های عصبی را به الکترود در مغز می فرستد. این دستگاه در زیر پوست، نزدیک استخوان ترقوه کاشته می شود.
هر دو جراحی چندین ساعت طول می کشند و نیاز به بیهوشی عمومی دارند. باتری دستگاه تا پنج سال دوام می آورد و برای تعویض باتری، به یک عمل جراحی جزئی نیاز است.
