اگر به بیماری ام اس مبتلا باشید، احتمال تشنج در شما بیشتر از کسانی است که ام اس ندارند. پژوهش ها نشان می دهد که حدود ۵ درصد از افراد مبتلا به ام اس دچار تشنج می شوند، در حالی که این رقم در جمعیت عمومی حدود ۳ درصد است. دلیل ارتباط بین ام اس و تشنج هنوز مشخص نیست و متخصصان پاسخی دقیق و علمی برای آن نیافته اند.
تشنج و ام اس: چه ارتباطی با هم دارند؟
تشنج معمولا زمانی رخ می دهد که یک یا چند ناحیه از مغز به طور ناگهانی شروع به ارسال سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی می کنند و این سیگنال ها، عملکرد طبیعی مغز را مختل می کنند. اگر شما دو بار یا بیشتر دچار تشنج بدون علت مشخص شوید، پزشکان ممکن است این وضعیت را صرع تشخیص دهند.
عوامل مختلفی می توانند باعث تشنج شوند، از جمله عفونت، تب، قند خون پایین یا بالا، ترک مواد مخدر یا الکل و ضربه مغزی. برخی داروها نیز می توانند خطر تشنج را افزایش دهند. در برخی موارد نیز ممکن است ام اس با تشنج مرتبط باشد.
ام اس بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر می گذارد. برای درک اینکه چرا تشنج در افراد مبتلا به ام اس شایع تر است، شناخت ساختار سیستم عصبی مرکزی اهمیت دارد: ماده خاکستری و ماده سفید. تشنج معمولا ناشی از اختلال در سیگنال های ماده خاکستری است، در حالی که ام اس زمانی ایجاد می شود که در ماده سفید ضایعاتی به وجود آید.
تحقیقات نشان می دهد که ممکن است مرز مشخصی بین این دو نوع ماده وجود نداشته باشد. ضایعات و پلاک های ام اس می توانند به ماده خاکستری نیز گسترش یابند و این امر ممکن است باعث تحریک تشنج شود.
در واقع، تشنج گاهی اوقات اولین نشانه ام اس قبل از تشخیص آن است. همچنین ممکن است در زمان عود بیماری ام اس نیز رخ دهد. اما زمان وقوع تشنج و عود ام اس ممکن است ارتباطی نداشته باشد و به طور تصادفی اتفاق بیفتد.
انواع تشنج
دو نوع اصلی تشنج وجود دارد: تشنج کانونی یا موضعی و تشنج عمومی. نوع تشنجی که تجربه می کنید بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز تحت تاثیر قرار گرفته و در طول تشنج چه اتفاقی می افتد.
اگر مبتلا به ام اس هستید، ممکن است انواع زیر از تشنج را تجربه کنید:
- تشنج تونیک-کلونیک عمومی (گراند مال). در این نوع تشنج، ممکن است برای مدت کوتاهی هوشیاری خود را از دست بدهید و به طور غیرارادی دست ها و پاهایتان تکان بخورند.
- تشنج ابسنس عمومی. این نوع تشنج شبیه تشنج گراند مال است، با این تفاوت که حرکات پرشی وجود ندارد.
- تشنج کانونی با آگاهی یا تشنج کانونی با اختلال آگاهی. در این حالت، ممکن است بیدار به نظر برسید در حالی که یک فعالیت را به طور تکراری انجام می دهید. اما ممکن است به هیچ محرک خارجی پاسخ ندهید.
مطالعه ای که ارتباط بین ام اس و تشنج را در بین ۱۲۶۷ نفر بررسی کرد، نشان داد که افراد مبتلا به ام اس بیشتر احتمال دارد دچار تشنج کانونی شوند. همچنین، ضایعات ام اس در ماده خاکستری مغز ممکن است در تحریک این تشنج ها نقش داشته باشد.
این مطالعه همچنین نشان داد که افرادی که اشکال تهاجمی ام اس مانند ام اس عودکننده-بهبودیابنده (RRMS) و ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS) دارند، بیشتر احتمال دارد دچار تشنج یا صرع شوند. هیچ یک از افراد شرکت کننده در این مطالعه که مبتلا به ام اس و تشنج یا صرع بودند، به ام اس پیشرونده اولیه (PPMS) مبتلا نبودند.
علائم تشنج چیست؟
علائم رایج تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات پرشی در دست ها و پاها در یک یا هر دو طرف بدن
- سفت شدن بدن
- از دست دادن هوشیاری
- مشکل در تنفس
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- افتادن ناگهانی و بدون دلیل
- عدم پاسخ به کلمات و صداها
- گیجی
- تکان دادن ریتمیک سر
- از دست دادن آگاهی
- پلک زدن سریع
- خیره شدن
تشنج چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک شما احتمال دهد که دچار فعالیت تشنجی هستید، ممکن است برای تشخیص، آزمایش هایی را تجویز کند، از جمله:
- معاینه عصبی دقیق
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
- الکتروانسفالوگرام (EEG). این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز شما را اندازه گیری می کند.
- آزمایش خون برای بررسی سطح قند خون و سایر موارد
- نمونه برداری از مایع نخاع (LP). این کار برای اندازه گیری فشار در مغز و نخاع انجام می شود. پزشک شما همچنین ممکن است مایع نخاع را از نظر عفونت یا التهاب بررسی کند.
درمان های تشنج چیست؟
بیشتر تشنج ها با دارو قابل کنترل هستند. حدود دو سوم افراد مبتلا به تشنج به خوبی به داروها پاسخ می دهند. این داروها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کاربامازپین (تگرتول)
- فنی توئین (دیلانتین)
- لاموتریژین (لامیکتال)
- لوتیراستام (کپرا)
- والپروئیک اسید (دپاکوت)
اگر داروها برای شما موثر نبودند، پزشک ممکن است داروهای دیگر یا جراحی را پیشنهاد کند.
چگونه برای تشنج آماده شوید؟
تشنج معمولا فقط مدت کوتاهی طول می کشد، اما ممکن است ترسناک باشد و پس از آن احساس گیجی و خستگی کنید. از آنجایی که اگر مبتلا به ام اس باشید، احتمال تشنج در شما بیشتر است، در اینجا چند اقدام وجود دارد که می توانید برای آمادگی در صورت بروز تشنج انجام دهید:
- اگر متوجه فعالیت های شبیه تشنج شده اید، جزئیات آن را یادداشت کنید. این جزئیات می تواند شامل نوع تشنج، مدت زمان آن و زمان وقوع آن باشد.
- هر تغییری را که در خواب، سطح استرس یا داروهای خود مشاهده می کنید، یادداشت کنید. این عوامل، به ویژه کمبود خواب، می توانند خطر تشنج را افزایش دهند.
- از یک دستبند پزشکی استفاده کنید که در صورت بروز تشنج، به امدادگران هشدار دهد.
- از بالا رفتن از نردبان یا شنا کردن به تنهایی خودداری کنید. از موقعیت هایی که در صورت تشنج یا از دست دادن هوشیاری ممکن است به طور جدی آسیب ببینید، اجتناب کنید.
- تا زمانی که تشنج ها کنترل نشده اند، از رانندگی خودداری کنید.
- اگر دیدید کسی دچار تشنج شده است، مطمئن شوید که سرش آسیب نبیند. اگر استفراغ کرد، سرش را به یک طرف بچرخانید.
از علائم هشدار دهنده تشنج آگاه باشید. اگر فکر می کنید دچار تشنج شده اید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
بیشتر تشنج ها بین ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می کشند. ممکن است نیازی به مراقبت های پزشکی اورژانسی نداشته باشید. اما اگر بیش از ۲ دقیقه طول کشید یا اگر هوشیاری خود را از دست دادید و بلافاصله به هوش نیامدید، مهم است که فورا به پزشک مراجعه کنید. به نزدیکانتان اطلاع دهید که در صورت بروز این اتفاق، به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنند.
