استریو الکتروانسفالوگرافی (Stereoelectroencephalography) موسوم به SEEG یک روش جراحی کمتر تهاجمی است؛ این روش برای شناسایی نواحی عمیق در مغز مورد استفاده قرار می گیرد که تشنج های صرعی مقاوم به درمان از آنجا شروع می شوند. معمولاً جراحان مغز و اعصاب از SEEG برای تعیین اینکه آیا بزرگسالان و کودکان بزرگتر از ۲ سال مبتلا به صرع مقاوم به دارو، واجد شرایط عمل جراحی هستند یا خیر، استفاده می کنند.
استریو الکتروانسفالوگرافی (SEEG) چیست؟
استریو الکتروانسفالوگرافی یک جراحی کمتر تهاجمی است که برای شناسایی مناطقی از مغز که مسئول بروز تشنج های صرعی مقاوم به درمان هستند، مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش جراحان مغز و اعصاب الکترودها را در نواحی عمیق تر و وسیع تری از مغز قرار می دهند که در روش الکتروانسفالوگرافی معمولی (EEG) دستیابی به آنها غیرممکن است. پس از اینکه جراح الکترودها را در مغز قرار داد؛ بیمار در بیمارستان می ماند و همزمان یک تیم صرع، تشنج های وی را ثبت می کنند.
استریو الکتروانسفالوگرافی به تیم صرع کمک می کند تا بررسی کنند که آیا بیمار کاندید مناسبی برای عمل جراحی صرع، از جمله رزکسیون برای برداشتن سلول های مغزی که باعث تشنج می شوند، هست یا خیر. در ضمن ممکن است پزشک از SEEG در طول عمل جراحی استفاده کند یا حتی از آن به عنوان یک راهنما برای هدایت سایر روش های درمان صرع بهره بگیرد.
روش SEEG در چه مواردی مورد استفاده قرار می گیرد؟
جراحان مغز و اعصاب معمولاً از SEEG که EEG استریوتاکتیک نیز نامیده می شود برای بررسی این موضوع استفاده می کنند که آیا بزرگسالان و کودکان بالاتر از ۲ سال که به صرع مقاوم به دارو مبتلا هستند، واجد شرایط انجام عمل جراحی هستند یا خیر. افراد مبتلا به صرع مقاوم به دارو، معمولاً حداقل به دو داروی ضد تشنج یا سایر درمان های پزشکی پاسخ نمی دهند.
در ضمن ممکن است پزشک قبل از انجام عمل جراحی مغز از SEEG برای نقشه برداری برخی نواحی مغز (که مسئول افعال حسی، حرکتی و زبانی هستند) استفاده کند؛ چون این نواحی باید در حین عمل جراحی محافظت شوند.
البته گاهی اوقات نیز ممکن است SEEG بخشی از روند درمان باشد، مانند روش های زیر:
- لخته شدگی گرمایی با فرکانس رادیویی: در این روش از امواج رادیویی و انرژی گرمایی برای از بین بردن سلول های مغزی مرتبط با تشنج استفاده می شود.
- ترموابلیشن (یا درمان حرارتی بینابینی لیزری یا LITT): در این روش از انرژی گرمایی برای از بین بردن نواحی مغزی که باعث بروز تشنج می شوند، استفاده می گردد.
- تحریک عصبی پاسخگو: در این روش جایی از مغز که محل شروع تشنج است (یعنی کانون تشنج) تحریک می شود.
آیا کاندیدای مناسبی برای روش SSEG هستید؟
حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به صرع کانونی پیچیده (در این افراد تشنج در یک ناحیه از مغز بروز می کند)، زمانی که نتایج سایر آزمایش ها مانند MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) واضح نباشد، تحت آزمایش SEEG قرار می گیرند. اما اگر شما به صرع فراگیر مبتلا باشید (یعنی تشنج در چندین ناحیه از مغزتان بروز کند)، واجد شرایط انجام این روش نیستید.
در موارد زیر ممکن است پزشک انجام این آزمایش را به شما توصیه کند:
- اگر کاندیدای بالقوه برای عمل جراحی صرع هستید.
- اگر به تشنج های کانونی یا تشنج های پارشیال پیچیده مبتلا هستید که حداقل دو دارو یا درمان های دیگر نتوانسته اند آنها را درمان کنند.
- اگر از آزمایشات دیگر نتایج مشخصی دریافت نکرده اید.
تفاوت بین EEG و SEEG چیست؟
تفاوت اصلی آنها در این است که SEEG:
- به ناحیه بزرگتری از مغز دسترسی دارد.
- در این روش الکترودها در نواحی عمیق تری از مغز کار گذاشته می شوند.
معمولاً پزشک یا تکنیسین مربوطه در طول آزمایش EEG، الکترودها (یا دیسک های فلزی کوچک) را به جمجمه متصل می کند تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کند. اما معمولاً EEG برای کودکان و نوزادان زیر ۲ سال از روش SEEG مناسب تر است.
در اغلب اوقات EEG به عنوان فاز نخست آزمایش جهت تعیین محل شروع تشنج به کار می رود. اگر نتایج واضح نباشد یا متخصصان به اطلاعات بیشتری نیازمند باشند؛ آنها SEEG را به عنوان فاز دوم توصیه می کنند.
از آنجایی که SEEG فعالیت های مغزی را در هر دو نیمکره در اعماق مختلف ثبت می کند؛ لذا پزشک بهتر می تواند با استفاده از نتایج این روش، محل دقیق شروع تشنج را تشخیص دهد. کودکان بالاتر از ۲ سال نیز می توانند با خیال راحت این روش را انجام دهند.
در یک مطالعه ثابت شد افرادی که قبل از جراحی صرع تحت روش SEEG قرار گرفته بودند، نسبت به افرادی که فقط تحت تست EEG تخصصی (بهEEG داخل جمجمه ای ساب دورال معروف است که در آن الکترودها بر روی سطح داخلی مغز قرار می گیرند) قرار گرفته بودند، زمان بسیار کمتری را در اتاق عمل سپری کردند. در ضمن کسانی که قبل از عمل تحت تست SEEG قرار گرفته بودند؛ بعد از عمل مدت کوتاه تری در بیمارستان اقامت کردند و از داروهای کمتری برای کنترل درد استفاده نمودند.
فرایند انجام و جزئیات روش SEEG
قبل از استریو الکتروانسفالوگرافی (SEEG) چه انتظاری می توانم داشته باشیم؟
معمولاً تیم پزشکی طی دستورالعمل هایی به شما نشان می دهد که چگونه برای انجام تست SEEG آماده شوید. در این حالت معمولاً پزشک و تیم پزشکی از شما می خواهند آزمایش های دیگری نیز انجام دهید تا معلوم شود که آیا واجد شرایط انجام عمل جراحی هستید یا خیر. برخی از این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش خون
- الکتروکاردیوگرام (EKG)
- تست های تصویربرداری مانند CT (اسکن توموگرافی کامپیوتری) و ام آر آی.
ممکن است لازم باشد که تمام یا بخشی از موهای سر شما یا فرزندتان تراشیده شود. یا شاید در مورد کاهش یا توقف استفاده ازداروهای ضد تشنج قبل از SEEG سوالی داشته باشید. از اینرو بهتر است قبل از جراحی، هر گونه نگرانی یا سوال را با تیم پزشکی خود در میان بگذارید. مطمئن باشید آنها شرایطی را برای شما فراهم می کنند تا حد امکان این روش را بدون استرس و راحت انجام دهید.
روند تست استریو الکتروانسفالوگرافی (SEEG) معمولاً چگونه پیش می رود؟
جراحی SEEG معمولاً حدود چهار تا شش ساعت طول می کشد. در این حالت متخصص بیهوشی با استفاده از دارو شما را بیهوش می کند. شما در طول عمل خواب هستید و هیچ دردی احساس نمی کنید.
بعد از اینکه بیهوش شدید، تیم جراحی کارهای زیر را انجام می دهد:
- یک قاب سفت و سخت به نام استریوتاکتیک را روی سر شما قرار می دهند تا کاملاً از حرکت سرتان جلوگیری کنند.
- حدود ۱۰ تا ۲۰ سوراخ ریز به اندازه یک رشته ماکارونی در پوست سر شما ایجاد می کنند؛ معمولاً این سوراخ ها هیچ گونه خونریزی ندارند.
- سپس الکترودهای کوچک (که تکه پلاستیک های انعطاف پذیر متصل به سیم هستند) را از طریق این سوراخ ها وارد مغز شما می کنند.
- این الکترودها به مناطقی از مغز هدایت می شوند که طی آزمایشات قبلی مشخص شده و احتمالاً محل اصلی شروع تشنج هستند.
- بعد قاب روی سر شما را برمی دارند و سرتان را بانداژ می کنند.
- سپس شما را به اتاق ریکاوری می برند. در آنجا شما تحت سی تی اسکن و عکسبرداری با اشعه ایکس از جمجمه قرار می گیرید تا محل دقیق الکترودها مشخص شود.
بعد از استریو الکتروانسفالوگرافی (SEEG)چه اتفاقی می افتد؟
معمولاً فرد پس از SEEGبه یک واحد نظارت بر صرع منتقل می شود. در آن جا یک تیم تشنج های احتمالی فرد را زیر نظر می گیرند. الکترودها به تجهیزاتی متصل می شوند که فعالیت مغز را ثبت می کنند. سپس یک کامپیوتر با ایجاد تصاویر سه بعدی، محل شروع و گسترش تشنج را نشان می دهد.
ممکن است بر اساس تعداد دفعات بروز تشنج، چند روز تا چند هفته در بیمارستان بمانید. میانگین طول مدت اقامت بیمار در این حالت در بیمارستان، حدود یک هفته است. در پایان تست، الکترودها از سر بیمار خارج می شوند؛ این یک فرآیند ساده است که حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد و فرد بیمار تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد.
خطرات SEEG چیست؟ آیا عوارض جانبی دارد؟
SEEG کاملاً بی خطر است، اما جراحی مغز خطراتی دارد که عبارتند از:
- خونریزی در مغز (خونریزی مغزی یا خونریزی داخل جمجمه)
- عفونت
- سکته.
چه مدت طول می کشد تا بیمار پس از SEEG بهبود یابد؟
در این حالت معمولاً تیم پزشکی در مورد زمانی که کم کم احساس بهبودی می کنید و می توانید به فعالیت های معمول خود بازگردید با شما صحبت می کنند. اما غالباً زمان بهبودی بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است.
چه نوع نتایجی را می توان از SEEG انتظار داشت؟
نتایج SEEG موارد مبهم زیادی را برای تیم پزشکی شما مشخص می کنند. در بیشتر موارد آزمایش SEEG با موفقیت منبع تشنج را تعیین می کند. پزشک متخصص بعد از انجام تست، فعالیت مغزی ثبت شده توسط این آزمایش را بررسی می کند و متوجه می شود که آیا شما گزینه مناسبی برای عمل جراحی صرع هستید یا بهتر است تحت سایر درمان ها قرار بگیرید. جراحی برای درمان صرع معمولاً چهار تا هشت هفته پس از SEEG انجام می شود؛ به همین دلیل زمان لازم برای بهبودی وجود دارد.
چه زمانی نتایج SEEG به اطلاع بیمار می رسد؟
ممکن است قبل از ترک بیمارستان، نتایج اولیه آزمایش در اختیار بیمار قرار بگیرد. اما در هر صورت بیمار و اعضای خانواده او قبل از تعیین برنامه درمانی، زمان لازم برای بررسی نتایج این آزمایش و دریافت مشاوره های تخصصی، در اختیار خواهند داشت.
تصمیم گیری در مورد انجام تست SEEG
وقتی نمی توانید حملات صرع کانونی را با دارو متوقف کنید؛ ممکن است زندگی پیش چشمان شما تیره و تار شود. در این حالت نمی دانید که به چه روش هایی می توانید برای درمان خود متوسل شوید. در این حالت می توانید به SEEG به چشم یک روش جراحی ایمن و موفق برای یافتن منبع دقیق تشنج در مغز نگاه کنید. روش SEEG به دلیل ارائه اطلاعات دقیق، به تیم پزشکی شما کمک می کند تا یک برنامه درمانی مناسب که ممکن است جراحی یکی از گزینه های آن باشد را برایتان تهیه کند. در این صورت می توانید با درمان موثر بیماری خود، بیشتر به داشتن یک زندگی بدون تشنج امیدوار باشید.
