ابلیشن حرارتی که به روش لیزر درمانی حرارتی بینابینی یا LITT نیز معروف است؛ در اصل یک روش جراحی کمتر تهاجمی برای افراد منتخب مبتلا به صرع است که در آن استخوان جمجمه فرد باز نمی شود.
- در LITT با استفاده از فناوری لیزر، مقدار معینی انرژی به قسمت خاصی از مغز فرستاده می شود.
- انرژی لیزر به انرژی حرارتی یا گرمایی تبدیل می شود. در نتیجه این انرژی می تواند سلول های مغزی که باعث بروز تشنج می شوند (معمولاً کانون تشنج نامیده می شود) را از بین ببرد یا نابود کند.
- در طول این روش از MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) برای نظارت بر میزان گرما استفاده می شود؛ به همین دلیل دقیقاً ناحیه ای از مغز که باید دستکاری شود، هدف قرار می گیرد.
- یک برنامه کامپیوتری، دمایی که پروب در آن قرار می گیرد را مشخص می کند. در نتیجه بافت مغز در اطراف کانون تشنج محافظت می شود.
- در این روش می توان کانون تشنج را با دقت زیادی از بین برد.
- بیمار بعد از این عمل ناراحتی زیادی را تجربه نمی کند.
- بیمار فقط یک تا دو روز پس از عمل در بیمارستان بستری می شود.
چه کسانی کاندید جراحی ابلیشن حرارتی به روش لیزر درمانی هستند؟
وقتی تشنج های فرد علیرغم امتحان کردن دو یا چند داروی مختلف تشنج همچنان ادامه پیدا کنند؛ باید بررسی شود که آیا امکان جراحی بر روی فرد وجود دارد یا خیر. در برخی افراد تشنج تنها از یک ناحیه کانونی مشخص بروز می کند. برای برخی از این افراد، صرع را می توان با برداشتن کانون تشنج از طریق عمل جراحی درمان کرد. در این حالت جراح سعی می کند کانون تشنج را پیدا کند و ببیند که آیا می توان آن را با خیال راحت برداشت یا خیر. صرع لوب گیجگاهی مزیال (Mesial Temporal Lobe Epilepsy) موسوم به MTLE، شایع ترین نوع صرع کانونی است و می توان آن را با جراحی درمان کرد. این ۱۷ تا ۳۱ درصد از کل جراحی های صرع را شامل می شود.
- در صورتی که داروهای ضد تشنج برای افراد مبتلا به صرع MTLE موثر واقع نشوند؛ روش LITT گزینه خوبی برای درمان این افراد است.
- روش LITT می تواند به افرادی که دچار تشنج ناشی از ضایعات مغزی هستند نیز کمک کند؛ از جمله آنها می توان به ناهنجاری های کوچک مغزی، ناهنجاری عروق خونی یا هامارتوم هیپوتالاموس (Hypothalamic Hamartoma) اشاره کرد.
- ضمناً این روش برای درمان کودکان دارای ضایعات مشابه نیز موثر واقع شده است.
در حین جراحی ابلیشن حرارتی چه اتفاقی می افتد؟
افرادی که برای جراحی ابلیشن حرارتی انتخاب می شوند باید در یک مرکز درمانی صرع مورد ارزیابی کامل قرار بگیرند. معمولاً در این حالت به صورت دقیق مشحص می شود که تشنج از کجا شروع می شود و آیا می توان آن ناحیه را با خیال راحت برداشت یا خیر. هنگامی که این ناحیه پیدا شد؛ برنامه ریزی برای جراحی فرد انجام می شود. معمولاً روال کاری جراحی ابلیشن حرارتی به صورت زیر است:
- در ابتدا فرد تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد.
- سپس یک برش کوچک در پوست سر ایجاد می شود و در مرحله بعد، یک سوراخ کوچک (به اندازه یک مداد) در جمجمه به وجود می آید.
- بعداً MRI در اتاق عمل (یا در یک اتاق نزدیک دیگر) انجام می شود تا منطقه دقیقی که باید تحت درمان قرار بگیرد، نقشه برداری شود.
- در ادامه یک لوله کوچک (۲ میلی متری) با کمک پروب لیزری و استفاده از MRI، از طریق سوراخ کوچک جمجمه به کانون تشنج هدایت می شود.
- سپس محل مورد نظر کم کم گرم شده و تخریب می شود.
- همزمان یک برنامه کامپیوتری دمای نواحی مجاور مغز را بررسی می کند تا مانع از آسیب گرمایی آنها شود.
- پس از عمل، سوراخ کوچک در استخوان و برش پوست، بسته می شود.
معمولاً فرد پس از عمل، تنها یک یا دو روز را در بیمارستان سپری می کند. اغلب فرد در عرض ۳ تا ۷ روز به فعالیت های عادی خود باز می گردد. شایع ترین عارضه جانبی بعد از عمل LITT سردرد است. معمولاً داروهای استروئیدی خوراکی برای چند روز به منظور کاهش تورم تجویز می شوند. سیستم هایی در ایالات متحده برای انجام عمل LITT در دسترس هستند.
انجام عمل LITT نسبت به برداشتن قشر مغز چه مزایایی دارد؟
عمل برداشتن قشر مغز یا رزکسیون کورتیکال، شایع ترین نوع جراحی صرع است. در این عمل که جراحی باز نامیده می شود؛ جمجمه فرد باز شده و ناحیه ای از مغز که تشنج از آن شروع می شود، برداشته می شود.
- در این عمل بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد و ممکن است عمل چند ساعت به طول بینجامد.
- در اینجا یک تکه استخوان به طور موقت از جمجمه جدا می شود.
- پس از برداشتن استخوان، حدود ۱.۵ تا ۲ اینچ (۴ تا ۶ سانتی متر) از قسمت جلویی لوب گیجگاهی برداشته می شود.
- سپس استخوان جایگزین شده و برش پوست بسته می گردد.
با وجود اینکه این روش جراحی در ابتدا ترسناک به نظر می رسد اما مطالعات نشان می دهند که در کنترل صرع و تشنج بسیار موثر است.
- از طرف دیگر نتایج جراحی MTLE نشان می دهد که این روش در درمان تشنج بیمار و بهبود کیفیت زندگی او، به مراتب از دارو موثرتر است.
- در اینجا افراد معمولاً ۳ تا ۵ روز پس از عمل در بیمارستان می مانند.
- در صورتی که کانون تشنج فرد در قسمتی از مغز او قرار داشته باشد که مسئول کنترل حافظه زبانی و کلامی است؛ فرد ممکن است پس از عمل جراحی در به خاطر سپردن و پیدا کردن کلمات دچار مشکل شود.
LITT یک رویکرد کمتر تهاجمی است. در این عمل پروب از طریق یک سوراخ کوچک وارد جمجمه فرد می شود و دیگر نیازی به باز کردن جمجمه نیست. این روش در بسیاری از مراکز درمان صرع در ایالات متحده ارائه می شود، و معمولاً فرد پس از عمل تنها یک یا دو روز در بیمارستان بستری می شود و سریعتر روند بهبودی را طی می کند.
جراحی ابلیشن حرارتی با لیزر تا چه حد در درمان صرع موثر است؟
یک مطالعه روی ۲۳۴ نفر که در ۱۱ مرکز صرع در ایالات متحده تحت عمل LITT قرار گرفته بودند انجام شد. این مطالعه نشان می دهد که بیش از نیمی (۵۸ درصد) از افراد مبتلا به صرع MTLE با وجود گذشت دو سال از عمل، هیچ گونه علائمی از تشنج از خود نشان نداده اند. برخی مطالعات دیگر نیز به این نتیجه رسیده اند که ۵۳ تا ۶۰ درصد از بیماران، ۱ تا ۲ سال پس از عمل، هیچ نشانه ای از تشنج ناتوان کننده از خود نشان نداده اند.
همین امر نشان می دهد که نتایج این عمل به خوبی با عمل رزکسیون کورتیکال قابل مقایسه است. در ضمن باید توجه داشت که عمل رزکسیون کورتیکال در برخی موارد تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد موفقیت آمیز است و در عوض عوارض جانبی بسیار بیشتری دارد. به همین دلیل بهتر است عملLITT که دارای عوارض جانبی کمتری است را در ابتدا انجام داد. اگر تشنج فرد بعد از عمل LITT ادامه یابد می توان جراحی باز را نیز امتحان کرد.
- عمل LITT نشان داده شده است که یک گزینه ایمن و موثر برای درمان برخی از افراد مبتلا به MTLE است.
- این عمل به زمان کمتری نیاز دارد، دوران بستری آن کوتاه تر است و روند بهبودی آن سریع تر.
- هر چند گاهی اوقات برخی از مشکلات حافظه پس از عمل LITT گزارش شده اند اما چندین مطالعه در مورد عملکرد شناختی افراد بعد از عمل LITT نشان می دهند که این عمل در این زمینه بسیار موفق تر از عمل جراحی باز است. در ضمن کمتر احتمال دارد ناحیه اطراف کانون تشنج دچار آسیب شود.
آیا عمل ابلیشن حرارتی، عمل بی خطری است؟
عوارض گزارش شده این عمل بسیار نادر هستند. از جمله آنها می توان به کاهش میدان بینایی فرد و خونریزی مغزی و آسیب عصبی اشاره کرد. این عوارض به ندرت در جراحی باز دیده می شوند.
نکات ضروری عمل جراحی ابلیشن حرارتی
- افرادی که قصد دارند برای درمان صرع خود به عمل جراحی متوسل شوند؛ باید با تیم جراحی خود در مورد مزایا و خطرات احتمالی انواع عمل های جراحی درمان صرع، مشورت کنند.
- جراحی صرع رزکتیو برای افراد منتخب، بهترین روش درمانی است.
- اما برای برخی دیگر، عمل ابلیشن حرارتی یا LITT گزینه مناسب تری است.
- اگر جراحی گزینه مناسبی برای فرد نباشد؛ درمان های دیگر از جمله رژیم درمانی، استفاده از دستگاه های تحریک کننده، آزمایشات بالینی و تغییر شیوه زندگی، ممکن است تا حد زیادی به کنترل تشنج فرد کمک کنند.
