اگر مبتلا به صرع هستید و جراحی مغز را در نظر دارید، متخصص صرع ممکن است تست Wada را برای شما انجام دهد. آزمایش Wada تعیین می کند که زبان و توانایی های حافظه شما در کدام طرف مغز شما قرار دارد. با دانستن این موضوع، جراح صرع می تواند بهترین تلاش خود را برای محافظت از این مناطق و جلوگیری از عوارض در گفتار و حافظه کوتاه مدت و بلند مدت شما انجام دهد.
تست وادا چیست؟
تست وادا (Wada test) روشی است که قبل از جراحی صرع یا تومور مغزی انجام می‌شود تا مشخص شود کدام سمت مغز وظایف زبانی و حافظه را کنترل می‌کند. این آزمون به جراح مغز و اعصاب کمک می‌کند تا در حین عمل از این مناطق مهم محافظت کند و از بروز مشکلات احتمالی در گفتار و حافظه جلوگیری کند.
چرا این آزمایش مهم است؟
- تعیین مرکز کنترل زبان: معمولاً سمت چپ مغز وظیفه کنترل گفتار را بر عهده دارد، اما همیشه اینطور نیست. مخصوصاً در افراد چپ دست ممکن است این مرکز در سمت راست مغز قرار داشته باشد.
- تعیین نقش هر نیمکره در حافظه: هر دو نیمکره مغز در حافظه نقش دارند. اما معمولاً در افرادی که مرکز زبانشان در سمت چپ است، سمت چپ برای حافظه کلامی و سمت راست برای حافظه تصویری اهمیت بیشتری دارد.
تست وادا چگونه انجام می‌شود؟
در این آزمایش، دارویی به نام آموباربیتال به یکی از شریان‌های کاروتید در گردن تزریق می‌شود که به طور موقت یک سمت مغز را بی‌حس می‌کند. با مشاهده تأثیرات این دارو بر زبان و حافظه بیمار، مشخص می‌شود کدام سمت مغز برای این عملکردها ضروری است.
چرا از تست وادا استفاده می‌شود؟
قبل از جراحی مغز، به خصوص در مواردی که ناحیه جراحی نزدیک به مراکز کنترل زبان و حافظه است، انجام آزمون وادا بسیار مهم است. این آزمایش به جراح کمک می‌کند تا:
- بهترین روش جراحی را انتخاب کند.
- از آسیب رسیدن به مناطق حساس مغز جلوگیری کند.
- نتایج بهتری برای بیمار به همراه داشته باشد.
آزمون‌های دیگری که ممکن است قبل از جراحی صرع انجام شود:
علاوه بر تست وادا، آزمایش‌های دیگری نیز برای ارزیابی عملکرد مغز قبل از جراحی انجام می‌شود، مانند:
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI): این آزمون فعالیت مغز را در حین انجام کارهای مختلف نشان می‌دهد.
- تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای (TMS): در این آزمون با استفاده از میدان مغناطیسی، فعالیت برخی از نواحی مغز تحریک می‌شود.
- آزمون‌های روانپزشکی: این آزمون‌ها برای ارزیابی عملکردهای شناختی و عاطفی بیمار انجام می‌شود.
کدام سمت مغز زبان را کنترل می‌کند؟
در بیشتر افراد، سمت چپ مغز گفتار را کنترل می‌کند. اما این همیشه صادق نیست، به خصوص در افرادی که چپ دست هستند. آزمایش وادا ضروری است زیرا ممکن است مرکز کنترل زبان در سمت راست مغز نیز قرار داشته باشد.
کدام سمت مغز حافظه را کنترل می‌کند؟
هر دو سمت مغز می‌توانند حافظه را کنترل کنند. به طور کلی، در افرادی که زبان غالب آن‌ها در نیمکره چپ است، سمت چپ مغز برای حافظه کلامی و سمت راست مغز برای حافظه تصویری اهمیت بیشتری دارد. آزمایش وادا به پزشک شما کمک می‌کند تا مشخص کند کدام سمت مغز عملکرد حافظه‌ای بهتری دارد.
چه کسانی می‌توانند تست وادا را انجام دهند؟
هم کودکان و هم بزرگسالان می‌توانند آزمایش وادا را انجام دهند. اما کودک شما باید به اندازه کافی بزرگ و بالغ باشد تا بتواند در آزمون شرکت کند و درک کند. یک کودک نوپا نمی‌تواند کلماتی که در طول آزمون به آن‌ها نشان داده می‌شود را درک کند.
جزئیات تست وادا
چه کسی تست وادا را انجام می‌دهد؟
تیمی از متخصصان تست وادا را انجام می‌دهند:
- متخصص صرع: متخصص مغز و اعصاب که در زمینه صرع تخصص دارد.
- متخصص رادیولوژی مداخله‌ای: پزشکی که در انجام روش‌های کاتتریزاسیون تخصص دارد. آن‌ها کاتتر را در هر شریان کاروتید برای تزریق داروی بیهوشی در طول تست وادا قرار می‌دهند.
- روانشناس عصبی: متخصصی در زمینه تأثیر اختلالات مغز بر رفتار و مهارت‌های شناختی شما.
چگونه برای تست وادا آماده شویم؟
متخصص شما ممکن است از بخواهد تا دو هفته قبل از عمل از مصرف برخی داروها خودداری کنید. این داروها شامل آسپرین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و رقیق‌کننده‌های خون هستند. اما باید طبق برنامه، هر داروی تجویزی را مصرف کنید، مگر اینکه دکتر به شما خلاف آن را بگوید. همچنین مهم است که به ارائه دهنده خود اطلاع دهید که آیا به هر دارویی حساسیت دارید یا خیر؟
قبل از تست وادا چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از آزمایش، شما باید لباس بیمارستانی بپوشید و ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ناحیه کشاله ران شما را اصلاح کند، زیرا آن‌ها باید به یک رگ خونی در این ناحیه دسترسی پیدا کنند. در اتاق آزمایش، ارائه دهنده شما را برای انجام الکتروانسفالوگرام (EEG) آماده می‌کند، با چسباندن الکترودها به پوست سر شما. EEG فعالیت مغز شما را در طول تست اندازه‌گیری می‌کند.
سپس ارائه دهندگان شما پوست ناحیه کشاله ران شما را بی‌حس می‌کنند. پس از بی‌حس شدن این ناحیه، آن‌ها یک سوزن را در یک رگ خونی واقع در پای شما وارد می‌کنند. سپس، آن‌ها یک لوله باریک و طولانی به نام کاتتر را در رگ خونی قرار می‌دهند. آن‌ها کاتتر را به یک شریان در گردن شما به نام شریان کاروتید پیش می‌برند. در حین انجام این کار، ممکن است طعم فلزی در دهان خود و همینطور احساس احساس گرما کنید. ممکن است کمی فشار حس کنید، اما نباید دردناک باشد.
قبل از تست وادا، شما یک آنژیوگرافی دریافت خواهید کرد. آنژیوگرافی جریان خون در مغز شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که هیچ مشکلی در تست وادا وجود ندارد.
چگونه تست وادا انجام می‌شود؟
متخصص رادیولوژی مداخله‌ای شما نیمی از مغز شما را با تزریق داروی بیهوشی از طریق کاتتر به شریان کاروتید چپ یا راست خود به خواب می‌برد. اگر دارو به کاروتید راست شما وارد شود، سمت راست مغز شما قادر به برقراری ارتباط با سمت چپ بدن شما نخواهد بود. در این صورت ممکن است ستاره‌ها را ببینید، فشار پشت چشم خود را احساس کنید و صورت شما گرم شود. شما به طور موقت توانایی حرکت سمت مقابل بدن خود را از دست خواهید داد. متخصص صرع با بررسی ثبت‌های EEG تأیید می‌کند که مغز شما خوابیده است.
هنگامی که متخصصان مطمئن شدند که یک سمت مغز شما خوابیده است، متخصص صرع یا روانشناس عصبی توانایی شما در صحبت کردن را آزمایش کرده و کارت‌هایی با کلمات و تصاویر را به شما نشان می‌دهند. آن‌ها به شما می‌گویند که سعی کنید آنچه را که می‌بینید به خاطر بسپارید. ممکن است ضعف و مشکل در صحبت کردن داشته باشید. این طبیعی است. همچنین ممکن است بخوابید.
گاهی اوقات، افراد در طول آزمایش قادر به صحبت کردن نیستند. در برخی شرایط مانند زیر، آزمون ممکن است کمتر مفید باشد:
- زمانی که کودکان کمتر از ۱۰ سال سن دارند.
- اگر در طول آزمایش تشنج رخ دهد.
- افرادی که ضریب هوشی (IQ) زیر ۷۰ دارند.
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی در صورت احساس هرگونه ترس یا اضطراب، به شما کمک خواهند کرد.
داروی بیهوشی پس از چند دقیقه از بین می‌رود و سمت خوابیده مغز شما بیدار می‌شود. در آن زمان، متخصص صرع یا روانشناس عصبی از شما می‌پرسد که چه چیزی را به خاطر می‌آورید. اگر چیزی را به خاطر نمی‌آورید، آن‌ها کارت‌ها را یکی یکی به شما نشان می‌دهند و می‌پرسند که آیا قبلاً آن‌ها را دیده‌اید یا نه. اشکالی ندارد اگر آنچه را که روی کارت‌ها دیدید به خاطر نیاورید.
پس از مدتی، آن ها سمت دیگر مغز شما را به خواب می‌برند. آن‌ها کاتتر را کمی عقب می‌کشند و سپس آن را به آرامی به شریان کاروتید داخلی دوم فشار می‌دهند. آن‌ها آنژیوگرافی دیگری انجام می‌دهند. باز هم، شما کارت‌ها را خواهید دید، کارت‌های متفاوت. پس از اینکه کاملاً بیدار شدید، از شما دوباره پرسیده می‌شود که روی کارت‌ها چه بود.
آیا آزمون وادا روی یک بیمار بیدار انجام می‌شود؟
بله، شما برای این عمل بیدار خواهید بود.
آزمایش چقدر طول می‌کشد؟
زمان تست وادا می‌تواند بین مراکز پزشکی متفاوت باشد، اما زمان کلی انجام آن معمولاً حدود سه تا چهار ساعت است. در بیشتر موارد، هر دو سمت مغز شما در طول آزمون آزمایش می‌شوند. قبل از شروع ازمون برای سمت دوم برای مدتی کوتاه منتظر می‌مانید تا کاملاً بهبود یابید.
پس از آزمایش چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از تست وادا، شما در بخش ریکاوری خواهید ماند تا استراحت کنید. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی شما گاهی اوقات نبض شما را در پای شما، جایی که کاتتر وارد شده است، بررسی می‌کنند. آن‌ها همچنین بانداژهایی را که روی برش (برش) در ناحیه کشاله ران شما قرار دارند بررسی می‌کنند و مطمئن می‌شوند که حس لامسه شما کاملاً بازگشته است. آن‌ها همه این کارها را انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که گردش خون شما در پای خود به حالت عادی برگشته است.
شما مجاز خواهید بود که در همان روز به خانه بروید. به احتمال زیاد به شما گفته می‌شود که از فعالیت‌های شدید برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت خودداری کنید.
آیا تست وادا تهاجمی است؟ آیا خطرات یا عوارض جانبی دارد؟
تست وادا ایمن و کم خطر است. اگر عوارض جانبی آزمون وادا داشته باشید، احتمالاً درد در جایی که کاتتر وارد شده است (پس از از بین رفتن اثر داروی بی‌حسی) خواهد بود. عوارض نادر عبارتند از:
- تشنج
- آنسفالوپاتی
- سکته مغزی
چون یک روش تهاجمی است، آزمون وادا خطر کمی خونریزی و عفونت دارد. این خطر بیشتر است، اما هنوز هم نسبتاً کم است، اگر:
- شما ۶۵ سال یا بیشتر سن دارید.
- شما آترواسکلروز (تصلب شرایین) دارید.
- سابقه کلسترول بالا دارید.
نتایج آزمون وادا به چه معناست؟
آزمون وادا به تیم درمانی شما کمک می‌کند تا مشخص کند کدام سمت مغز شما برای زبان و کدام سمت برای حافظه غالب است. آن‌ها داده‌ها را با آزمایش‌های قبلی که مکان تشنج‌ها را در مغز شما نشان می‌دهند مقایسه می‌کنند. پس از جمع‌آوری تمام داده‌ها، جراح شما قادر خواهد بود تعیین کند که آیا خطرات اضافی ناشی از جراحی مغز ممکن است بر عملکردهای زبانی و حافظه شما تأثیر بگذارد یا خیر.
